EUROPEJSKI TYDZIEŃ ŚWIADOMOŚCI DYSLEKSJI

 XXIII Europejski Tydzień Świadomości Dysleksji (20-24 października 2025 r.) „Dysleksja – od opinii do człowieka”

       W dniach 20-24 października 2025 roku Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Brzezinach, wraz z wieloma placówkami oświatowymi w regionie łódzkim, włącza się 
w obchody XXIII Europejskiego Tygodnia Świadomości Dysleksji. Tegorocznej akcji przyświeca niezwykle ważne hasło: „Dysleksja – od opinii do człowieka”.

      Celem tej inicjatywy jest przede wszystkim pogłębianie świadomości społecznej na temat specyficznych trudności w uczeniu się. Chcemy uwrażliwić rodziców, nauczycieli i całe środowisko lokalne na wyzwania, przed jakimi stają dzieci i młodzież z dysleksją. Pragniemy nie tylko propagować wiedzę o rozpoznawaniu symptomów, ale także promować różnorodne, skuteczne formy wsparcia i ukazywać ogromny potencjał osób dotkniętych tymi trudnościami.

      Hasło „od opinii do człowieka” ma szczególne znaczenie. Skłania nas do refleksji nad tym, by za formalną diagnozą i specjalistyczną „opinią” zawsze dostrzegać konkretną osobę – z jej indywidualnymi doświadczeniami, unikalną wrażliwością, mocnymi stronami, zasobami oraz aspiracjami. Proces diagnostyczny jest fundamentem pomocy, ale nigdy nie powinien przesłaniać faktu, że dziecko z dysleksją to przede wszystkim pełnowartościowy, młody człowiek.

Czym są specyficzne trudności w uczeniu się?

        Zanim zagłębimy się w temat dysleksji, warto zdefiniować szersze pojęcie. 
O specyficznych trudnościach w nauce mówimy wówczas, gdy niepowodzenia szkolne ucznia dotyczą tylko niektórych, wąskich zakresów uczenia się (np. tylko czytania i pisania lub tylko liczenia).  Co kluczowe, trudności te występują u dzieci o co najmniej przeciętnej inteligencji,  a nierzadko wysokiej sprawności intelektualnej. Warunkiem diagnozy jest również wykluczenie innych przyczyn niepowodzeń: wad zmysłów (wzroku, słuchu), schorzeń neurologicznych, problemów ruchowych oraz zaniedbań środowiskowych czy dydaktycznych.

Zrozumieć dysleksję rozwojową. Kiedy te wybiórcze trudności dotyczą opanowania umiejętności czytania i pisania, mówimy  o dysleksji rozwojowej. W Polsce opieramy się najczęściej na definicji prof. Marty Bogdanowicz, prekursorki badań nad tym zagadnieniem. Według niej, dysleksja to „syndrom zaburzeń wyższych czynności psychicznych”, uwarunkowany parcjalnymi (fragmentarycznymi) zaburzeniami rozwoju funkcji psychomotorycznych, które biorą udział w nauce czytania i pisania. Mówiąc prościej, dysleksja jest zaburzeniem neurorozwojowym o podłożu językowym. U jej podstaw leży najczęściej deficyt fonologiczny, czyli trudność w przetwarzaniu dźwięków mowy (głosek). Dziecku trudno jest rozróżniać podobne głoski, wydzielać je ze słów, łączyć w całość czy zapamiętywać ich sekwencje. To bezpośrednio przekłada się na problemy z powiązaniem głoski z odpowiadającą jej literą.

Warto znać podstawową terminologię, aby precyzyjnie rozumieć specyfikę problemu:
- dysleksja rozwojowa: to szeroki syndrom obejmujący specyficzne trudności   w czytaniu i pisaniu;
- dysleksja (wąsko): specyficzne trudności w samej nauce czytania;
- dysortografia: specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni, w tym liczne błędy
  ortograficzne, fonetyczne, mylenie liter, mimo znajomości zasad; 
- dysgrafia: niski poziom graficzny pisma, trudności z jego czytelnością i estetyką, wynikające
   z zaburzeń motorycznych lub koordynacji wzrokowo-ruchowej.

        Należy również wspomnieć o dyskalkulii, czyli specyficznych trudnościach w uczeniu się matematyki (głównie w zakresie arytmetyki). Czasem trudności te występują łącznie (np. dysleksja i dyskalkulia), co staje się przyczyną poważnych i nawarstwiających się niepowodzeń szkolnych.

Przyczyny i wczesne sygnały    
       Etiologia tych zaburzeń jest wieloraka. Wskazuje się na uwarunkowania genetyczne (dziedziczność) oraz zmiany w strukturze i funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, które mogą powstać w okresie ciąży lub porodu o nieprawidłowym przebiegu. Dysleksja nie jest winą dziecka ani wynikiem jego lenistwa. Należy jednak pamiętać, że zaniedbanie środowiskowe oraz brak szybkiej, specjalistycznej interwencji terapeutycznej znacząco pogłębiają pierwotne zaburzenia i wtórne trudności dziecka.

        Specyficzne trudności ujawniają się w pełni dopiero w szkole, jednak już w okresie przedszkolnym możemy zaobserwować objawy tzw. ryzyka dysleksji. Rodziców i nauczycieli powinny zaniepokoić:
•    opóźniony rozwój mowy;
•    wadliwa wymowa, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne;
•    mała sprawność i koordynacja ruchów (np. podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, wiązania butów);
•    niechęć do rysowania, trudności z odtwarzaniem wzorów graficznych (np. szlaczków), brzydkie pismo (jeśli dziecko już próbuje pisać);
•    trudności z różnicowaniem głosek podobnych (np. p-b, k-g), wydzielaniem sylab i głosek ze słów (analiza) oraz ich łączeniem (synteza);
•    trudności z układankami;
•    utrzymująca się oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki oraz trudności z orientacją  w schemacie ciała i przestrzeni.

         W wieku szkolnym objawy te przekształcają się w wyraźne trudności w czytaniu (wolne tempo, przekręcanie słów, gubienie linijek, słabe rozumienie) oraz problemy z opanowaniem poprawnej pisowni (mylenie liter podobnych kształtem: p-b-d-g; odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie: s-z, k-g; opuszczanie liter, błędy ortograficzne mimo znajomości zasad). Wczesna diagnoza i odpowiednio dobrane wsparcie są kluczem do sukcesu. Dzieci te, stanowiące w Polsce ok. 9-10% populacji uczniów, potrzebują mądrego wsparcia zarówno w szkole, jak i w domu.

Wskazówki dla nauczycieli: jak tworzyć efektywne warunki współpracy?

 

• Oceniaj mądrze: koncentruj się na postępach, a nie porażkach. Udzielaj pochwały po każdej poprawnej odpowiedzi. Stosuj ocenę kształtującą. Krytycyzm kieruj na zadanie, a nie na ucznia (np. „Ten fragment wymaga doprecyzowania”, zamiast „Słabo piszesz”).
•  Oczekuj więcej: badania potwierdzają, że wysokie (ale realistyczne) oczekiwania nauczyciela pozytywnie wpływają na osiągnięcia ucznia. Pokaż, że wierzysz w jego możliwości.
• Daj czas: uczniowie z dysleksją często potrzebują więcej czasu na przetworzenie informacji  i sformułowanie odpowiedzi. Czekaj cierpliwie.  Jeśli odpowiedź jest błędna, naprowadzaj, zadawaj pytania pomocnicze.
• Bądź blisko: uczniowie z trudnościami nie powinni siedzieć daleko od nauczyciela. Monitoruj ich pracę samodzielną, ponieważ częściej gubią wątek lub blokują się na zadaniu.
• Informuj zwrotnie: przekazuj częste, konkretne spostrzeżenia na temat pracy. Zauważaj postępy i częściowe sukcesy.
• Buduj zaufanie: unikaj krytyki w obszarach deficytowych (np. głośnego odczytywania błędów ortograficznych). Wyrażaj zrozumienie dla wysiłku, stwarzaj bezpieczną atmosferę do swobodnej wypowiedzi i stosuj różnorodne, angażujące metody pracy.

Wskazówki dla rodziców: jak wspierać w domu?

Relacja z rodzicem jest fundamentem dla dziecka zmagającego się z trudnościami.

• Kochaj, ale wymagaj: dziecko potrzebuje bezwarunkowej miłości i akceptacji, ale także jasnych zasad i konsekwencji.
• Doceniaj wysiłek, nie tylko efekt: dostrzegaj wszystkie osiągnięcia, nawet te drobne. Doceniaj sam fakt podjęcia pracy, nawet jeśli dzieło nie jest skończone lub perfekcyjne.
• Słuchaj aktywnie: naucz się rozmawiać z dzieckiem, a nie tylko mówić do dziecka. Nie monologuj. Słuchaj, co dziecko ma do powiedzenia, pozwól mu wyjaśnić, zanim skrytykujesz.
• Panuj nad emocjami: rozmawiaj z dzieckiem wtedy, gdy panujesz nad swoimi emocjami. Unikaj obarczania go poczuciem winy za trudności.
• Przerzuć odpowiedzialność: zachowaj umiar w pomocy przy lekcjach. Pomagaj w organizacji, ale nie wyręczaj. Dziecko musi czuć, że to jego nauka i jego odpowiedzialność.
• Wzmacniaj i ufaj: okazuj dziecku zaufanie i wiarę w jego sukces. Pozwól mu podejmować decyzje (np. o zajęciach dodatkowych), wspieraj jego kierunek rozwoju i pozwól mu poczuć smak sukcesu, nawet w dziedzinach pozaszkolnych.

Pomoc specjalistyczna w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Brzezinach

       Zgodnie z hasłem tegorocznego Tygodnia Świadomości Dysleksji, nasza Poradnia pragnie wspierać Państwa w procesie przechodzenia „od opinii do człowieka” – od momentu zauważenia pierwszych trudności, przez profesjonalną diagnozę, aż po skuteczne wsparcie dla dziecka, rodzica i nauczyciela.

       Jeżeli niepokoi Państwa rozwój dziecka, jego postępy w nauce lub jeśli podejrzewacie Państwo ryzyko wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się, zapraszamy do kontaktu.

Specjaliści Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Brzezinach oferują:

Specjalistyczną diagnozę psychologiczno-pedagogiczną ukierunkowaną na rozpoznawanie ryzyka dysleksji (u młodszych dzieci), dysleksji, dysortografii, dysgrafii oraz dyskalkulii.

Konsultacje i porady dla rodziców, podczas których omawiamy wyniki badań, wyjaśniamy istotę trudności dziecka oraz przekazujemy szczegółowe wskazania do pracy w domu.

Konsultacje dla nauczycieli, wspierające w dostosowaniu wymagań edukacyjnych oraz w doborze skutecznych metod pracy z uczniem o specjalnych potrzebach.

Terapię pedagogiczną dla dzieci ze stwierdzonymi specyficznymi trudnościami w nauce, prowadzoną przez wykwalifikowanych terapeutów i ukierunkowaną na ćwiczenie funkcji zaburzonych oraz usprawnianie umiejętności czytania i pisania.

Pamiętajmy, że dysleksja nie jest wyrokiem, a jedynie innym sposobem przetwarzania informacji. Naszym wspólnym zadaniem – rodziców, nauczycieli i specjalistów – jest wyposażenie dziecka w narzędzia, które pozwolą mu pokonać trudności i w pełni rozwinąć swój potencjał.

Zapraszamy do kontaktu z sekretariatem Poradni w celu uzyskania szczegółowych informacji.
 Tel.: 46 874 -21 -76   / 531 838 940 
 e- mail: poradnia@pppbrzeziny.pl

Przydatne linki:
dekalog dla rodziców dzieci dyslektycznych:
https://www.ptd.edu.pl/1.%20Dekalog%20dla%20rodzicow.pdf

dyktando w 10 punktach:
https://www.ptd.edu.pl/4.%20dyktando.pdf

materiały dla rodziców przyszłych pierwszoklasistów
https://www.ptd.edu.pl/publikacjapierwszoklasisci.html